Án lệ 29: Vụ nhà số 2- Nguyễn Thái Học-TP. Quy Nhơn
Trong việc giải quyết tranh chấp đòi lại tài sản, người không tham gia gây thiệt hại nhưng được hưởng lợi có phải tham gia bồi thường không?
Vụ kiện đòi lại tài sản là nhà số 2 đường Nguyễn Thái Học, thành phố Quy Nhơn giữa nguyên đơn Nguyễn Thị Nhân với bị đơn La Văn Vĩnh đã được xét xử nhiều lần; bản án phúc thẩm bị kháng nghị giám đốc thẩm là bản án số 71/2009/DS-PT ngày 25-9-2009 của Tòa Phúc thẩm TAND tối cao tại Đà Nẵng (Tòa án xét xử sơ thẩm là TAND tỉnh Bình Định).
Bà Nguyễn Thị Nhân khai rằng: Nhà số 2 đường Nguyễn Thái Học do cha mẹ bà ( cụ Nguyễn Xuân Ba và cụ Đặng Thị Tình) mua của cụ Nguyễn Cậy vào ngày 15-3-1973 với diện tích 35 m2 dùng để xe ô tô. Từ năm 1976, Khu vực 6, phường Lê Hồng Phong mượn nhà này làm trường mẫu giáo và nơi hội họp của khu vực. Năm 1978, cha mẹ đều chết nên các anh chị em của bà (9 người) ly tán nhiều nơi. Năm 1991, gia đình bà xin trả lại nhà, đến năm 2003 mới được UBND tỉnh trả lời là nhà không bị nhà nước quản lý. Sau khi được UBND tỉnh trả lời, các anh chị em ủy quyền cho bà đòi lại nhà đang do ông La Văn Vĩnh sử dụng.
Ông La Văn Vĩnh khai rằng: Năm 1995, ông mua nhà này của vợ chồng ông Lê Văn Cung, vợ là bà Lê Thị Thu, đã làm thủ tục đúng quy định của pháp luật và đã được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất ngày 18-11-2002. Nguồn gốc nhà này do Khu vực 6 bán cho vợ chồng ông Cung bà Thu và đã được cấp giấy sở hữu nhà trước khi bán cho ông.
Ông Trần Đạo (nguyên Khu vực trưởng Khu vực 6) khai rằng vào năm 1985, ông là khu vực trưởng khu vực 6 có nghe nói bà Nhân đã bán nhà cho Khu vực nên ông cùng các tổ trưởng (7 tổ) và Chủ tịch UBND phường nhất trí bán nhà cho vợ chồng ông Cung bà Thu (nay không rõ ông Cung, bà Thu ở đâu).
Tại bản án sơ thẩm lần cuối (số 08/2008/DSST ngày 29-7-2008), TAND tỉnh Bình Định không chấp nhận yêu cầu đòi lại hiện vật của nguyên đơn nhưng đã buộc UBND phường Lê Hồng Phong bồi thường giá trị quyền sử dụng đất (19,5 m2) cho nguyên đơn là 128 triệu đồng. Tòa án cấp phúc thẩm đã bác yêu cầu đòi đất của nguyên đơn vì cho rằng nguyên đơn không có giấy chứng nhận hợp pháp về nhà ở, không thực hiện các nghĩa vụ về quản lý, đăng ký theo quy định và đã qua nhiều chủ mua bán ngay thẳng.
Tại phiên họp ngày 25-7-2013, Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao đã quyết định hủy cả bản án sơ thẩm và bản án phúc thẩm nêu trên, giao cho TAND tỉnh Bình Định xét xử sơ thẩm lại. Trong các căn cứ hủy án, có một số vấn đề pháp lý quan trọng như sau:
Việc mua bán nhà số 2 Nguyễn Thái Học giữa cụ Nguyễn Xuân Ba và cụ Nguyễn Cậy có lập giấy tờ ngày 15-3-1973, giấy này không có xác nhận của chính quyền nhưng đến nay cụ Cậy vẫn thừa nhận. Quan hệ mua bán nhà này cũng không bị ai khác tranh chấp nên phải được công nhận cụ Ba đã có quyền sở hữu nhà từ việc mua bán nêu trên. Nhà không bị Nhà nước quản lý. Khu vực 6 mượn nhà nhưng sau đó tự ý bán nhà là không hợp pháp; dù những người mua sau này là ngay tình thì quyền sở hữu nhà hợp pháp của chủ cũ vẫn được xác định tồn tại và bảo vệ.
Ông Vĩnh là người mua ngay tình, được bảo vệ quyền lợi hợp pháp theo quy định.Như vậy, nếu ông Vĩnh phải trả lại tài sản thì ông Vĩnh sẽ được bồi thường, nếu ông Vĩnh không phải trả lại tài sản thì chủ cũ (các thừa kế của cụ Ba cụ Tình) được bồi thường. Vấn đề pháp lý đặt ra là những ai phải tham gia bồi thường?
Quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm phán xác định: Có một số lời khai là tiền bán nhà được dùng vào việc xây dựng nhà mẫu giáo mới. Vì vậy, cần làm rõ tiền bán nhà được sử dụng vào việc xây dựng nhà mẫu giáo mới như thế nào? Nhà mẫu giáo này ai là người sở hữu để xác định trách nhiệm bồi thường.
Vấn đề pháp lý có thể rút ra là:
Trong việc giải quyết tranh chấp về đòi lại tài sản, không chỉ những người (cá nhân hoặc tổ chức) tham gia các giao dịch vô hiệu, người gây thiệt hại có trách nhiệm bồi thường mà cả những người được hưởng lợi ngay tình cũng phải trả lại lợi ích mà họ đã hưởng nên họ (người được hưởng lợi ngay tình) cũng phải tham gia tố tụng với tư cách đương sự.
Chu Minh
0 nhận xét:
Đăng nhận xét